ایمنی فنی عمومی و بهداشت صنعتی

ایمنی در کارگاه به چه منظور است؟

در کارخانه های صنعتی به دلیل وجود ماشین آلات و ابزارآلات، اکثرا کارگران در معرض خطرات گوناگون قرار می گیرند. با پیشرفت تکنولوژی و فناوری احتمال بروز حوادث در این محیط ها نیز فزون یافته است. ایمنی صنعتی علمی‌ است که در پیشگیری از بروز حوادث در محل کار به یاری انسان ها می‌شتابد و همواره در راستای حفاظت و حراست از نیروی کار و سرمایه گام بر می‌ دارد. این علم به رعایت نکات ایمنی در کارگاه ها می پردازد و برای حفاظت از جان کارکنان به وجود آمده است.

مدیریت و راهبری ایمنی

مدیر یک مجموعه، مسئولیت ایمنی و بهداشت کارکنان را برعهده دارد. همانطور که یک مدیر برای سود آوری مجموعه نقش به سزایی دارد، در مورد ایمنی و بهداشت نیز چنین وضعیتی صدق می کند. تولید از دست رفته ممکن است از راه های بسیاری مجددا به دست آید. اما تلفات انسانی که در نتیجه بروز حوادث حاصل می‌شود را، به هیچ وجه نمیتوان بازگرداند.

اصول ایمنی در کارگاه چیست؟

از مهمترین اصول ایمنی در کارگاه ها، می توان به دانش و آگاهی کارگر و کارفرما اشاره کرد. این اصل یکی از پرکاربردترین استانداردها در ایمنی کارگاه های صنعتی است. به عبارتی حوادثی اعم از سقوط (در کارگاه های ساختمانی) و آتش سوزی یکی از شایع ترین حوادث رخ داده در صنعت است.

بنابراین کارفرما موظف است که ارزیابی بهتری از کارگاه به عمل آورد و اقدامات حفاظتی در مقابل اینگونه حوادث را برای کارگران تعبیه کند. در ادامه به چندین مورد از اصول ایمنی اشاره می کنیم:

استفاده از نردبان نامناسب یکی از دلایل عمده سقوط کارگران است، که سبب آسیب‌های جسمی و گاهی نیز به فوت فرد منجر می شود. از علل این حادثه میتوان به انتخاب نادرست نردبان در کارگاه ها، عدم تثبیت مکان نردبان و تلاش برای حمل ابزارها و وسایل سنگین در حین بالا رفتن از نردبان، دانست. کارگران در هنگام استفاده از نردبان کارگاه، میبایست حداقل از سه نقطه، یعنی دو پا و یک دست با نردبان در تماس باشند.

نردبان مناسب باید تا اندازه ی ثابت شدن در یک زاویه مناسب و ارتفاع مناسب از سطح کار قرار گرفته باشد. کارگران باید نردبان‌ها را در هر دو طرف بالا و پایین به یک نقطه مطمئن اتکا دهند. تمامی ابزارآلات و تجهیزات نیز باید حتماً با استفاده از کمربند مخصوص حمل شود.

استفاده از کفش های ایمنی

نکته بعدی استفاده از کفش های ضخیم و جلوبسته می باشد. برای جلوگیری از بروز حوادث در کارگاه ها، بخش رویی این کفش ها را با فلز پوشش می دهند، تا هنگام کار در صورت برخورد پا با اجسام فلزی و سخت آسیب زیادی نبیند.

ایمنی در کارگاه ها با محافظت از صورت و چشم

سازمان ایمنی و بهداشت، تمام کارگران را ملزم به استفاده از پوشش های حفاظتی صورت و چشم، در مقابل ذرات معلق، مواد شیمیایی، مواد اسیدی، گازها و بخارات شیمیایی کرده است.

بنابراین کارگران در کارگاه ساختمانی باید از پوشش محافظتی ایمنی که کاملاً متناسب و اندازه صورت آنهاست، استفاده کنند. و همچنین حتما قبل از شروع به کار، این لوازم را بررسی کنند و از کاربردی بودن آنها اطمینان حاصل کنند.

کارفرمایان نیز موظفند که پوشش های حفاظتی صورت و چشم را به صورت رایگان در اختیار کارگران قرار دهند. این تجهیزات نیز باید از استانداردهای ANSI Z87.1-1989 و ANSI Z87.1-2003 پیروی کنند.

ایمنی در کارگاه ها با حفاظت از سر

استفاده از کلاه و گوشی های ایمنی درکارگاه ها، مخصوصا کارگاه های ساختمانی امری ضروری است. کارگران موظفند در مدت زمان حضور در کارگاه از این پوشش حفاظتی استفاده کنند و از صحت و سلامت کلاه ایمنی و گوشی ایمنی خود و همچنین از اندازه ی مناسب آن، قبل از شروع به کار اطمینان حاصل کنند.

کارفرما با توجه به اصول ایمنی در کار موظف است بر طبق استانداردهای موجود، کلاه ایمنی مناسب را به طور رایگان برای کارگران فراهم کند. همچنین کلاه های ایمنی باید در شرایط و وضعیت خوبی نگهداری و کلاه های معیوب نیز سریعاً از رده خارج شوند.

حفاظت در مقابل مواد شیمیایی و سمی

این استاندارد ایمنی در کارگاه ها همگانی است. بر این اساس کارگران باید با مواد شیمیایی خطرناکی که با آن سر و کار دارند آشنایی مناسب و کافی پیدا کنند. از طرفی کارفرما نیز موظف است که تجهیزات و امکانات حفاظتی مناسب را در اختیار کارگران کارگاه قرار دهد. همه ی موادهای شیمیایی خطرناک باید با علائم خاص خود تمییز داده شوند.

تجهیزات ایمنی و ابزارهای استاندارد

به تاریخ انقضای تجهیزات ایمنی توجه کنید و در صورت به اتمام رسیدن تاریخ، آنها را تعویض نمایید. از تجهیزات ایمنی فرسوده استفاده نکنید و کارفرما را ملزم به استفاده از بهترین تجهیزات ایمنی کنید. از کارفرمای خود تجهیزات ایمن و استاندارد کارگاه را مطالبه کنید و از آنها اصولی استفاده نمایید.

اگر کارفرما هستید، به کارگران خود این دانش کافی را بدهید که دانستن اصول ایمنی و استفاده از تجهیزاتی همچون لباس کار ایمنی، کلاه، عینک ایمنی و کفش کار، به هیچ وجه، جنبه‌ زیبایی نداشته و به‌ شدت مهم و حیاتی است.

علاوه بر این، برای بالا بردن سطح ایمنی کارگران در محیط کار لازم است تا آگاهی خود را نسبت به مشخصات تجهیزات ایمنی استاندارد افزایش داده و لوازم ایمنی مناسبی را برای کارگران خود فراهم کنید.

مسائل ایمنی در مورد ادوات برقی

کلیه وسایل برقی موجود در کارگاه باید دارای سیستم اتصال به زمین (Earth) باشند و دستگاه‌ ها و تجهیزات برقی باید دارای دوشاخه برق مناسب باشند. جهت تعبیه ایمنی برق در ساختمان ها از سیستم اتصال به زمین (Earth) استفاده می شود.

اکثراً این سیستم از سیم هایی به وجود آمده که در اطراف ماشین آلات قرار گرفته، که از این سیم ها یک سیم که اصولاً هادی برق، ضخیم و معمولاً مسی است، گرفته شده و داخل حفره ای به نام چاه Earth قرار می گیرد. این چاه باید مرطوب بوده و حداکثر 60 سانتی متر از فوندانسیون ساختمان دور باشد.

مقررات ایمنی در ماشین‌ آلات کارگاه ها

ایمنی ماشین آلات یکی از مسائل مهم در پروژه های ساختمانی است. دستگاه های جابه جا کننده و ماشین آلات سنگین کارگاهی شامل بولدوزرها، لودرها، گریدرها، غلتک‌ها، دامپتراک‌ها، جرثقیل‌ها، جمبو دریل‌ها، تراک میکسرها و غیره علاوه بر اینکه مشمول کلیه مقررات ایمنی ذکر شده می‌باشند، مقررات زیر نیز باید در مورد آنها اجرا شود:

• ماشین ها باید به کلیه ابزار حفاظتی از قبیل سقف و سایبان مسلح، گارد و پنجره‌های محافظ، تجهیز شده باشد تا راننده را در برابر خطرات احتمالی از جمله سقوط سنگ محافظت نماید.
• کلیه ماشین‌آلات باید دارای کلید متوقف کننده اضطراری یا Force stop نزدیک به محل اپراتور باشند.
• از سیم بکسل جرثقیل‌ها و وینچ ها، باید در زمان مناسب بر اساس استانداردها و مشخصات ماشین، معاینه فنی به عمل آید و در صورت عدم تطبیق شرایط موجود با مشخصات ذکر شده، اقدام به تعویض آن‌ ها نمود.

خستگی و نیاز به استراحت

بسیاری از حوادث غیر مترقبه در کارگاه‌ها، به دلیل خستگی و افراط در کار کارگران رخ می‌دهد؛ استراحت نیاز طبیعی بدن است. خوابیدن، نوشیدن آب به میزان کافی و خوردن غذا سر صبر و حوصله را جدی بگیرید؛ چرا که یک ‌لحظه خواب‌آلودگی یا افت فشار می تواند در یک کارگاه به‌شدت خطر آفرین باشد.

اگر احساس خستگی داشتید و توانایی کار با ابزار خطرناک را در خود ندیدید، بهتر است کار با آن را به روز بعد یا شخص دیگری بسپارید.

استرس در محیط کار

بسیاری از آسیب های جدی که در حین کار به کارگران وارد می‌شود، ناشی از مواردی همچون فشار کاری، استرس، کم‌خوابی، عدم تمرکز و مواردی از این ‌قبیل میباشد.

اگر شما میخواهید در کارگاهی ایمن کار کنید که سودآور بوده و بدون آسیب و خطر به کارش ادامه میدهد، باید به تعبیه کردن یک محیط ایمن برای کارگران خود توجه بسیاری کنید و در مورد آن جدی و مصمم باشید.

در غیر این صورت مواردی مثل عدم امنیت شغلی می تواند روی ذهن کارگران به ‌شدت تأثیر گذاشته و منجر به عدم تمرکز و در نهایت بروز حادثه‌های جبران ‌ناپذیر جانی و مالی شود.

کارفرما ملزم است محیط کار را برای کار کردن کارگران محیا نماید. این آمادگی علاوه بر محیا نمودن ابزار و تجهیزات به روز و ایمن، تعبیه کردن محیط بدون تنش و استرس است.

محیط برای کار کارگران باید به گونه ای باشد که کارگران فقط به فکر انجام کار خود باشند. این کار با پرداخت به موقع حقوق و مزایا، انتخاب نماینده برای مطرح کردن مشکلات کارگران نزد کارفرما، جلوگیری از نزاع بین کارگران و … میسرخواهد شد.

شناخت محیط

شما می بایست به نظم و انظباطی که در کارگاه حکم فرما است احترام بگذارید و حین کار طبق اصول از ابزار استفاده نمایید و بعد انجام کار، آن را در محل درست خود قرار دهید. در صورتی که ملزم به استفاده از ابزارآلات پرخطر هستید، نحوه ی صحیح کار با آن را فرا بگیرید و دستگاه را با دقت برداشته و با دقت کار خود را انجام داده و سپس آن را در جای خود قرار دهید.

ایمنی و بهداشت محیط کارگاه

نیازهای اولیه کارکنان یعنی خوراک، مسکن و بهداشت باید در محل کارگاه به بهترین نحو برآورده شود. کیفیت خورد و خوراک در کارگاه، محل غذاخوری مناسب و زمان کافی و منظم برای صرف غذا از اهمیت ویژه‌ا‌ی برخوردار است. هم چنین محل سکونت کارکنان، باید در محیط مناسبی که حتی‌ المقدور مصون از تغییرات جوی، باد، باران، سرما و گرما بوده انتخاب شود.

کلیه کارگاه ها باید آب آشامیدنی سالم به مقدار کافی در دسترس داشته باشند؛ همچنین باید به تعداد کافی دستشویی، توالت و دوش، مطابق اصول بهداشتی برای کارکنان مهیا باشد.

به ازای هر ۲۵ تا ۱۰۰ نفر میبایست حداقل یک سرویس بهداشتی و از ۱۰۰ نفر به بالا به ازای هر ۳۵ نفر اضافی یک سرویس در نظر گرفته شود. شستشو و گند زدایی محیط کار و استراحت کارکنان متناسب با شرایط موجود الزامی میباشد.

ایمنی در برپا کردن داربست

در کارگاه های ساختمانی، مصالح اولیه برپاداری داربست اعم از چوب، فولاد ‌یا مصالح مناسب دیگر، باید از نوع سالم و مرغوب انتخاب شود. ویژگی‌های مصالح مورد استفاده، باید از مشخصات ذکر شده‌ پیروی نماید. داربست باید با اصول صحیح طراحی و اجرا شود. به نحوی که اجزا و تکیه گاه‌ های آن ظرفیت پذیرش چهار برابر بار یا فشار مورد نظر را داشته باشند.

نصب، تغییر، تعمیر و یا پیاده نمودن اجزای داربست باید توسط داربست بند ماهر انجام پذیرد و قبل از بهره برداری، داربست توسط شخص ذی صلاح مورد بازرسی قرار گیرد. سکوهای کار، راه‌های عبور و پلکان داربست، می بایست در ابعادی باشد که افراد را از خطر سقوط مصون نگه دارد.

سکوهای کار باید به نرده و تور حفاظتی مقاوم با حداقل ارتفاع یک متر مجهز باشند. تخته‌های جایگاه باید طوری قرار گیرند که ابزار و مصالح از میان آن به پایین سقوط نکند.

شناخت مکان های امن و مسیرهای خروج اضطراری

یک کارفرما، در آغاز کار در یک کارگاه باید به همه‌ ی کارگران آموزش دهد که در صورت بروز سوانح مختلف همچون آتش سوزی، بهترین و مناسب‌ ترین راه برای خروج از کارگاه چیست.

شما به عنوان یک کارگر باید در جلسات آموزشی با دقت و هوشیاری کامل حضور یابید و کار کردن با وسایلی همچون کپسول آتش نشانی و دستگاه هایی که کار با آنها خطرناک است را به خوبی فراگیرید. با اینکار نه تنها جان خود را از خطرات حفظ می‌کنید؛ بلکه این توانایی را دارید که کارگاه خود را از تخریب بیشتر مصون نمایید.

مکان امن و مسیرهای خروجی را برای مواقع زلزله بشناسید و همیشه در حالت آماده باش برای مواجهه با اینگونه خطرات باشید.

نکات کلی ایمنی در همه کارگاه ها

بدون تردید در تمامی کارگاه ها یک سری دستگاه وجود دارد که ممکن است به دلیل حرارت، درگیر آتش سوزی شوند. به این منظور می باست در همه کارگاه ها کلیه لوازم و تجهیزات آتش نشانی مانند دستگاه های اعلام و اطفا حریق، کپسول های آتش نشانی وجود داشته باشد. این تجهیزات باید در مکان های مختلف کارگاه نصب شده باشد، تا هم در دسترس باشند و هم در صورت زلزله آسب نبینند.

چکیده

امروزه به دنبال پیشرفت تکنولوژی و فناوری، حوادث در کارگاه ها نیز افزایش یافته است. از این رو باید تمام اصول ایمنی کارگاه ها رعایت شود که سبب کاهش صدمه به کارگران شود. رعایت این اصول نیاز به یک مدیر با وجدان و مسئولیت پذیر دارد. چه بسا که خود کارگران نیز باید تمامی اصول ایمنی را رعایت کنند تا در مواجه با هرگونه حادثه مصون بمانند.
و فردا، پاداشی است که با رعایت ایمنی در کار امروز خود به دست خواهید آورد.